Ο Γιάννης Μόραλης στο μουσείο Μπενάκη, στην Πειραιώς

«Κορίτσι που λύνει το σανδάλι του», έργο του Μόραλη από το 1973

Ήταν οι δύο τελευταίες ώρες της τελευταίας ημέρας (10 Φεβρουαρίου) και ο κόσμος που περίμενε να μπει στο κτίριο του μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς σχημάτιζε ήδη μια ουρά πολλών μέτρων. Ήταν Κυριακή αλλά, όπως διαβεβαίωναν οι υπάλληλοι στην είσοδο, ουρές σχηματίζονταν σχεδόν κάθε μέρα από τις 19 Σεπτεμβρίου 2018 που η έκθεση υποδέχτηκε τους πρώτους επισκέπτες της. Εκείνη την τελευταία ημέρα οι αίθουσες ήταν πολύ γεμάτες. Τόσο, που δυσκολευόταν κανείς να δει τα εκθέματα. Χώρια που, ακόμα και όταν άδειαζε λίγο ο χώρος μπροστά από έναν πίνακα, έρχονταν σφήνα κάτι γρήγοροι με κινητά για να τραβήξουν φωτογραφία.

Η έκθεση περιλάμβανε πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, χαρακτικά, εξώφυλλα δίσκων, σχέδια, περιοδικά, βιβλία και κοστούμια από θεατρικές παραστάσεις. Μέσα στις 2-3 ώρες που θα μπορούσε κανείς να περάσει, χωρίς να το καλοκαταλάβει, μέσα στην έκθεση, έπαιρνε μια γεύση από όλες τις περιόδους του Μόραλη και διάβαζε κατατοπιστικές αναφορές στις επιρροές του και τον κοινωνικό περίγυρο του καλλιτέχνη. Ήταν με λίγα λόγια μια πολύ καλή, σχεδόν απολαυστική έκθεση, ειδικά για όσους δεν είχαμε ιδιαίτερη εξοικείωση με το έργο του Μόραλη. 

Το εισιτήριο ήταν στα 8 ευρώ το ολόκληρο, στα 4 ευρώ το μειωμένο και, πέρα από τον συνωστισμό μέσα στις αίθουσες, αρκετός κόσμος φάνηκε να δυσκολεύτηκε και στο πάρκινγκ. Γύρω από το μουσείο Μπενάκη υπήρχαν αυτοκίνητα παρκαρισμένα σε κάθε πιθανό και απίθανο σημείο, πολλές φορές με τρόπο πραγματικά «καλλιτεχνικό».

Τέλος, λίγα για την Πειραιώς. Έναν δρόμο που μοπιάζει να διατρέχει όλη την ιστορία του λεκανοπεδίου. Από την εποχή των μικρών σκόρπιων οικισμών, την απαρχή της εκβιομηχάνισης, τη σύνδεση της νεαρής πρωτεύουσας με το επίσης νεαρό λιμάνι, την δυναμική είσοδο του φωταερίου και του ηλεκτρικού, την προσέλκυση δυναμικών, πρωτοπόρων βιοτεχνιών και βιομηχανιών, το εργατικό κίνημα και τα σωματεία, μέχρι την παρακμή, την αποβιομηχάνιση, και την «αξιοποίηση» παλιών βιομηχανικών και βιοτεχνικών κτιρίων για να στεγάσουν μουσική και τραγουδιστές που ψάχνουν τρόπο να βγάλουν δεύτερη σεζόν. Η Πειραιώς σήμερα έχει απ’ όλα. Λίγες βιομηχανίες, μάντρες και βενζινάδικα, κάποια «στούντιο», μια σχολή που βγάζει δημοσίους υπαλλήλους με φιλοδοξίες, νυχτερινά κέντρα, έχει όμως και μουσεία, ακόμα και τη Σχολή Καλών Τεχνών. Για λίγους μήνες, στα τέλη του 2018 και τις αρχές του 2019, η Πειραιώς είχε και Μόραλη. 

Τι διάβαζε ο κόσμος στο μετρό τη δεκαετία του ‘70;

Για να μετρηθούμε, πόσοι ξέρουμε τους Πέρσες του Αισχύλου από τα Κλασσικά και πόσοι από το θέατρο;

Ο κόσμος διάβαζε ό,τι διαβάζει και σήμερα, είναι η απάντηση. Δηλαδή, τίποτα. Για διαφορετικούς λόγους. Στην Αθήνα, στη δεκαετία του ’70, ο κόσμος δεν διάβαζε τίποτα στο μετρό διότι δεν υπήρχε μετρό (ο ηλεκτρικός δεν μετράει, ας τον έλεγαν μετρό αν ήθελαν) και, σήμερα, που υπάρχει, ο κόσμος δεν διαβάζει τίποτα στο μετρό διότι απλώς δεν διαβάζει.

Ο άγνωστος επιβάτης-αναγνώστης που κάθισε, το απόγευμα, απέναντί μου ήταν μια θαυμάσια εξαίρεση. Μέχρι να κατέβει είχε διαβάσει ολόκληρο το κιτρινισμένο απ τον καιρό τεύχος των «Κλασσικών Εικονογραφημένων». Μιας σειράς που πολλοί πιτσιρικάδες, στα τέλη του ’70, αγαπήσαμε τρελά. Χάρις σ αυτήν γνωρίσαμε, με λίγα χρήματα, χωρίς κόπο και με μεγάλη ευχαρίστηση, πολλά κλασικά έργα. Χάρις σ αυτήν, κάποιοι από εμάς, γνωρίσαμε και τα κόμικς πέρα από τα καρτούν.

Είχε κι άλλη ρετρό έκπληξη το απόγευμα, αλλά δεν ήταν για φωτό. Λίγα λεπτά νωρίτερα, στην Ομόνοια, ένας μεσήλικας που φαινόταν να μην έχει πού να πάει, καθόταν σε ένα πεζούλι και διάβαζε αφοσιωμένος ένα τεύχος του περιοδικού «Περιπέτεια». Ο λοχαγός Μαρκ και οι πιστοί του σύντροφοι χρειάστηκε σήμερα να ταξιδέψουν σε μέρη μακρινά έναν πιο παλιό τους φίλο.

Σκοτεινές Τρίτες στο Σωρηδόν

Ένα καφέ μπαρ, στο Ελληνικό, με τίμιες τιμές, καλά ποτά, κρύες μπυρες, ποικιλίες, πίτσα, μουσικάρα και ανήσυχους πελάτες. Το Σωρηδόν, στην πλατεία Σουρμένων, μπροστά στην εκκλησία, είναι κανονικά σαν τη μύγα μες στο γάλα. Αυτοκόλλητα στις τουαλέτες, επιγραφές στους τοίχους και κάποια φυλλάδια είναι σα να βγήκαν από αυτόνομο στέκι. Ανεπίσημη έδρα των αντιφα φιλάθλων της τοπικής μαυροκόκκινης ποδοσφαιρικής ομάδας, με απευθείας προβολή σε γιγαντοοθόνη των ματς της St Pauli απ το Αμβούργο, το Σωρηδόν έχει επιλέξει προσεκτικά τις ομάδες και το είδος του αθλητισμού που υποστηρίζει.

Μαζι με αυτά και η μουσική: post punk, garage, indie, ηλεκτρονική αλλά και θεματικές βραδιές, με πιο σημαντική αυτή κάθε Τρίτη. Στις «Dark Tuesdays», διαφορετικοί κάθε φορά dj βγάζουν μια εξαιρετική μαυρίλα, νευρική, χορευτική, μπιτατη, με new wave, dark wave, post punk, electro punk και άλλες ομορφιές. Εγκαινιάσαμε χτες τις σκοτεινές Τρίτες του 2019. Ο kir john είχε πλούσιο ρεπερτόριο, από Fad Gadget μέχρι τους πιο πρόσφατους Motorama περνώντας από τους απαραίτητους Bauhaus, Interpol, Joy Division και τους φίλους τους. Το μαγαζί τέρμα γεμάτο, όπως έπρεπε, μέχρι την ώρα που φύγαμε λίγο πριν τη 1. Λαμπρό, σκοτεινό ξεκίνημα.